شهر شناسی(کرمان)
موقعیت استان کرمان در ایران:
تقسیم بندی استان کرمان:
استان کرمان:
کرمان یکی از استان‌های ایران است. استان کرمان در جنوب شرقی ایران قرار گرفته و پهناورترین استان ایران است.
نام کرمان از نام یکی از ده شاخه اصلی پارسیان که به جنوب ایران آمدند گرفته شده است. شاخه‌های اصلی پارسیان اینها بودند:
پاسارگادی، مارافی ، کرمانی،ماسپی، پانتیالی ،یروسی،دایی، مردی، دروپیکی وساگارتی.
کرمان در زمان هخامنشیان بخشی از شَهر (ساتراپی) فارس به شمار می‌رفت. از شهرهای کهن این سامان سیرجان (شیرگان باستان)، بردسیر (به اردشیر باستان)، گُواشیر (کرمان امروزی)، فهرج (پهره باستان) و ارگ بم، نرماشیر، راین و جیرفت است.
این استان از شمال به استان خراسان جنوبی و یزد، از شرق به سیستان و بلوچستان، از جنوب به استان هرمزگان و از غرب به استان فارس و یزد محدود می شود.
اب و هوا:
آب و هوای استان متغیر بوده و در نواحی کوهستانی و مرتفع دارای آب و هوایی سرد و در نواحی پست دارای آب و هوایی گرم و مرطوب می باشد. میزان بارندگی سالانه آن در سال 1381 معادل 84 میلیمتر و روزهای یخبندان آن 74 روز در مرکز استان گزارش شده است. تنها رودخانه دائمی این استان، هلیل رود می باشد که مهم ترین رود استان به شمار می آید و حوضه وسیعی از دشت حاصلخیز جیرفت را آبیاری می کند و یکی از پر برکت ترین رودهای ایران محسوب می شود. طول این رودخانه 378 کیلومتر و از کوهستان هزار سرچشمه گرفته و در نهایت به هامون جازموریان می ریزد.
تاریخ کرمان:
منطقه کرمان از منقاط عمده باستانی کشور است که سابقه اسکان و زندگی در آن به هزاران سال قبل و همزمان با مهاجرت نخستين اقوام آريايی به ايران باز می گردد. در متون تاريخی يونان که از آريايي ها و سلاطين هخامنشی آنان سخن به ميان آورده، از کرامان و سکران و سيستان به عنوان ساپراپ ها و ايالات شرقی ايران نام برده شده است. در دوره هخامنشيان جاده شاهی و راه ابريشم از استخر و شهر پارسه (پرسپوليس) به يزد و کرمان و سيستان ادامه داشت و تا هندوستان کشيده می شد.
می توان با اطمينان و بر مبنای گزارشات تاريخی گفت که سابقه سکونت و شهرنشينی در منطقه کرمان به چندين هزار سال قبل بر می گردد و اين منطقه در کناره کوير مرکزی فلات ايران، همواره پايگاه امن و استراحتگاه مناسبی برای مسافران به سوی شرق بوده است.
به تبع قدمت استان آثار باستانی و مناطق گردشگری در این استان بسیار گسترده و حائز اهمیت است. وجود بزرگترین سازه خشتی جهان (ارگ بم) در این استان (که متاسفانه پس از زمین لرزه سال 82 به طور کلی ویران گردیده) و همچنین کشفیات جدید در منطقه باستانی جیرفت که در میان باستانشناسان جهان بسیار بحث برانگیز گشته است این استان را از لحاظ تاریخی حائز ارزش و اهمیت بسیار کرده است.
تاریخ تقسیم بندی معاصر:
در دوره معاصر در نخستين تقسيمات کشوری که برای ايران، در دوران قاجاريه و آغاز مشروطيت انجام شد، کرمان و فارس به همراه هرمزگان يک ايالت شناخته می شند. بر اساس تقسيمات کشوری استان کرمان شامل شهرستان زیر می باشد: بافت، بردسير، بم، جيرفت، رفسنجان، راور، زرند، سيرجان، شهربابک، کرمان و کهنوج.
طریق سفر به استان کرمان و شهر کرمان:
به علت وجود خط آهن، مسافرت به این استان برای کسانی که اتومبیل شخصی ندارند، کار چندان مشکلی نیست. فصل مناسب برای مسافرت به این منطقه اوایل بهار است که هوای خوبی دارد. در سایر فصول، به علت کویری بودن منطقه؛ شدت گرما و سرما به حدی است که ممکن است کمی لذت مسافرت را تحت تاثیر قرار دهد. به خصوص در اوایل صبح که سرمای هوا حتی در فصول گرم هم ممکن است آزاردهنده باشد و یا گرمای هوا در اواسط روز که کلافه کننده می شود.
رفتار مردم کرمان:
در مسافرت به این منطقه ممکن است با دو نوع برخورد کاملا متفاوت از طرف مردم مواجه شوید. گاهی با افرادی بسیار خون گرم و دوست داشتنی برخورد می کنید که به راحتی با شما ارتباط برقرار کرده و با شما دوست می شوند. دوستی که حاضر به انجام هر خدمتی به شما خواهند بود؛ و برخورد دیگری که از اهالی ممکن است ببینید کاملا متفاوت بوده به حدی که ممکن است دیگر قدم به آن دیار نگذارید.
تجارت و صنعت در استان کرمان:
کرمان از لحاظ تجاری و صنعتی نیز به خاطر وجود منطقه ویژه اقتصادی سیرجان و ارگ جدید؛ همچنین به علت تولید بیشتر پسته صادراتی ایران در این استان با اهمیت است. پسته رفسنجان را در این راستا می توان یکی از مهمترین محصولات صادراتی استان و البته کشور دانست که به علت کیفیت و میزان تولید پسته در کشور بی نظیر و در سطح جهان شناخته شده است.
فرهنگ و ادبیات کرمان:
این استان در تاریخ و ادبیات ایران نیز اهمیت بسیار دارد؛ آنچنان می توان به اجمال ذکر کند شاعران و عرفای بزرگی چون خواجوی کرمانی؛ که حافظ سخن خود را به شیوه او می داند؛ شاه نعمت الله ولی از بزرگترین عرفای قرن هشتم و اوحدالدین کرمانی، استاد و مرشد اوحدی مراغه ای و... کرمان را در ادب و عرفان ایران نیز دارای جایگاهی بس رفیع می نماید.
نام کرمان در ادبیات ایران با صبر ایوب رابطه ای دارد و گویا ایوب پیامبر در این منطقه به ارشاد می پرداخته و حوادث و سختی هایی که در مورد او ذکر می کنند در کرمان برایش رخ داده است.
ایوب اگر ز محنت کرمان به جان رسید
هرگز نـــــخورد اندُه کرمان، چنان که من (خواجو)
صبر ایوب بباید که شبی دست دهد
که رود چشم از اندیشه کرمان در خواب (خواجو)
البته مردم محلی چند پیامبر دیگر و حوادث مربوط به آنان را نیز مربوط به کرمان می دانند که سند معتبری در مورد آن به دست نیامد. همچنین رابطه ی کرمان و مهمترین محصول تاریخی اش "زیره" نیز همواره مورد توجه شاعران ادوار مختلف ایران بوده و "زیره به کرمان بردن" یکی از مشهور ترین ضرب المثل های ایران گشته است.
که می برد به عـــــــــــــراق این بضاعت مزجات
چنانکه زیره به کرمـــــــــــــان برند و کاسه به چین (سعدی)
چه فضل و علم گرد آرم؟! چو رو در عشق او آرم
به بصره چون کشم خرما؟! به کرمان چون برم زیره (مولوی)
نظر به آنچه اشاره شد این استان از جهات مختلف باستانی و تاریخی، اقتصادی و تجاری، گردشگری؛ ادبی و فرهنگی یکی از مهمترین استان های کشور است و باید برنامه جامعی در جهت گسترش امکانات گردشگری آن در جهت پیشرفت استان تدارک گردد.
شهر کرمان:
اهل کرمان همه آسوده و فارغ ز بلا
کس بر ایشان نکند ظلم، چه پنهان چه ملا (فرخی)
شهر کرمان بزرگترین شهر و مرکز استان کرمان می باشد که در شمال استان واقع شده است. شهرستان کرمان از شمال با استان خراسان، از غرب با شهرهای زرند و رفسنجان، از جنوب با بم و از جنوب غربی با شهر بردسیر هم مرز است.
در برخی مدارک تاریخی و جغرافیایی نام این منطقه کرمان، کارمانیا، ژرمانیا و کرمانی ذکر شده است.
برخی جغرافی دانان نام قدیم این شهر را گواشیر و در برخی هفتواد می دانند؛ آنچنان که در افسانه ی جنگ شاه شاهان، اردشیر پاپکان با کرم اژدها پیکر کرمان نیز بدان اشاره شده و فردوسی بزرگ آن را به تفصیل در شاهنامه شرح داده است:
چو یک چند بگذشت بر هفتواد
بر آواز آن کرم کرمان نهاد (شاهنامه فردوسی)
ز دوره ساسانیان فرمانروای کرمان، عنوان شاه داشت. چنانکه بهرام چهارم (388-389 ه. ق.) به مناسبت اینکه در زمان پدرش والی کرمان بود به کرمان شاه (شاه کرمان) معروف بود. طی سالیان دراز قالی از مهمترین صنایع دستی کرمان بوده است؛ به نحوی که قالی کرمان در کیفیت و مرغوبیت ضرب المثل شده و می گویند که این قالی هرچه بیشتر از عمرش بگذرد و اصطلاحا "پا بخورد" نه تنها از ارزشش کاسته نمی شود بلکه مرغوبتر نیز می شود؛ هم اکنون نیز برای بیان ارزش، مرغوبیت یا قدر و قیمت چیزی آن را با قالی کرمان می سنجند و می گویند "خانه درویش را با قالی کرمان چه کار"
اگر قماش شناسی برای فرش سرا
کدام قالی کرمان چو آب و جاروب است (واعظ قزوینی)
در قرن بیستم قالی بافی صنعت عمده کرمان را تشکلی می داد؛ ولی بعد از جنگ جهانی دوم تقاضا برای فرش کرمان کم شد. علت این امر، کیفیت پایین رنگ مصرفی بود که دیگر مورد پسند خریداران نبود؛ گرچه نمی توان کم توجهی مسئولین مربوط به صادرات و بازاریابی جهانی برای این محصول را در این امر نادیده گرفت. شهر کرمان از لحاظ گردشگری دارای ارزش ویژه است و مسجد جامع، مجموعه تاریخی گنجعلی خان و حمام وکیل از جمله آثار باستانی و دیدنی آن می باشد. بازار کرمان نیز یکی از نقاط دیدنی شهر است که از خصوصیات آن میتوان به بوی زیره که در سراسر بازار به مشام می رسد اشاره کرد.
زیره کرمان:
زیره در این شهر در انواع و کیفیت های متنوعی عرضه شده و به خاطر حجم زیاد عرضه قیمت نسبتا مناسبی دارد که با توجه به فواید بسیار زیاد دارویی و طعم و بوی دلپذیری که دارد تقریبا در تمام غذاهای محلی مردم کرمان مورد استفاده قرار میگیرد و مردم کرمان به آن علاقه خاصی نشان می دهند؛ به علاوه زیره به عنوان سوقات اصلی شهر کرمان مورد خریداری گردشگران قرار می گیرد.
حدیث خلد با شیرازیان، اکنون بدان ماند
که مشتی زیره، زی کرمان برند از بهر کرمانی (قاآنی)
جمع بندی:
کرمان زادگاه و موطن بسیاری از بزرگان فرهنگ و ادب ایران زمین بوده و شاعران بزرگی چون خواجوی کرمان و اوحدالدین کرمانی، را به خود پرورده است. دانش و فرهنگ در آحاد مردم این شهر نیز نفوذ کرده است. میزان تحصیلات در این شهر بالا بوده و درصد زیادی از مردم کرمان دارای تحصیلات عالی هستند؛ دانشگاه شهید با هنر کرمان نیز یکی از دانشگاههای تراز اول کشور به شمار می رود.
سرانجام با در نظر گرفتن آنچه بیان شد باید کرمان را یکی از نقاط مهم گردشگری کشور برشمرد که دیدن آن برای هر ایرانگردی لازم است.
برگرفته از ویکی پدیا و سایت جامع گردشگری ایران
